Cha mẹ tích cực

Làm sao để xây dựng 1 mối quan hệ lành mạnh với con cái

Cha mẹ có một nhiệm vụ vô cùng quan trọng. Việc nuôi dạy con không chỉ đầy thử thách mà còn rất đáng giá. Trong suốt hành trình này, bạn có thể nhận được nhiều lời khuyên từ bác sĩ, gia đình, bạn bè, và thậm chí cả những người xa lạ. Tuy nhiên, mỗi phụ huynh và mỗi đứa trẻ đều có những nét độc đáo riêng. Sự tinh tế và khả năng phản hồi đúng cách của cha mẹ có thể giúp xây dựng mối quan hệ tích cực và lành mạnh với con.

“Việc cha mẹ nhạy bén và biết cách phản hồi nhu cầu của con rất quan trọng trong mọi khía cạnh của việc nuôi dạy”, Tiến sĩ Keith Crnic từ Đại học Bang Arizona, một chuyên gia về mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái, giải thích. “Điều này có nghĩa là hiểu được điều con cần vào đúng thời điểm và đáp ứng một cách hiệu quả”.

Ông cũng nhấn mạnh rằng, điều này đặc biệt quan trọng với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Những mối liên kết cảm xúc bền chặt thường được hình thành thông qua việc cha mẹ tinh tế, phản hồi nhanh chóng và nhất quán trong những năm đầu đời. Ví dụ, việc ôm ấp con một cách ân cần và phản ứng kịp thời khi con khóc có thể giúp xây dựng mối liên kết sâu sắc giữa cha mẹ và con.

1. Xây dựng mối liên kết

Những mối liên kết cảm xúc mạnh mẽ, được gọi là “gắn bó an toàn,” giúp trẻ em quản lý cảm xúc và hành vi, đồng thời phát triển sự tự tin và khả năng đối phó với các thách thức trong cuộc sống.

Những mối liên kết cảm xúc vững chắc giúp trẻ học cách kiểm soát cảm xúc và hành vi, đồng thời xây dựng sự tự tin. Chúng cung cấp một nền tảng an toàn, từ đó trẻ có thể khám phá, học hỏi và thiết lập mối quan hệ với người khác.

Các chuyên gia gọi loại liên kết mạnh mẽ giữa trẻ em và người chăm sóc này là “gắn bó an toàn.” Trẻ có sự gắn bó an toàn thường có khả năng đối phó tốt hơn với các thách thức như nghèo đói, bất ổn gia đình, căng thẳng từ cha mẹ, và trầm cảm.

Một phân tích gần đây cho thấy khoảng 6 trên 10 trẻ em ở Hoa Kỳ phát triển sự gắn bó an toàn với cha mẹ. Ngược lại, 4 trên 10 trẻ không có được mối liên kết này có thể tránh né cha mẹ khi buồn bã hoặc chống đối nếu cảm thấy cha mẹ gây thêm căng thẳng. Nghiên cứu chỉ ra rằng điều này có thể làm tăng nguy cơ gặp các vấn đề hành vi nghiêm trọng. Hiện nay, các nhà nghiên cứu đang thử nghiệm những chương trình hỗ trợ cha mẹ phát triển các hành vi giúp thúc đẩy sự gắn bó an toàn.

2. Luôn sẵn sàng

Cha mẹ cần truyền đạt giá trị của con, phản ứng tích cực và giúp trẻ học cách tự điều chỉnh cảm xúc, đồng thời cho phép trẻ trải nghiệm tình huống khó khăn để phát triển kỹ năng đối phó.

Cuộc sống hiện đại mang đến nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến khả năng nhạy cảm và phản hồi của cha mẹ đối với con cái, như áp lực công việc, thiếu ngủ, và sự sao lãng từ thiết bị di động. Một số chuyên gia lo ngại rằng sự xao nhãng trong quá trình làm cha mẹ có thể tác động tiêu cực đến sự gắn kết cảm xúc, sự phát triển ngôn ngữ, tương tác xã hội và an toàn của trẻ.

Khi cha mẹ không nhất quán trong việc hiện diện, trẻ có thể cảm thấy tổn thương, bị bỏ rơi, hoặc bị phớt lờ. Điều này có thể dẫn đến các biểu hiện cảm xúc tiêu cực như sự bùng phát cảm xúc, cô đơn, và dần mất đi mối liên kết tình cảm với cha mẹ.

“Có những thời điểm trẻ thực sự cần sự chú ý và sự thừa nhận từ cha mẹ,” Crnic giải thích. Điều quan trọng là cha mẹ phải cho con biết rằng chúng có giá trị và rằng bạn quan tâm đến những gì chúng đang làm.

Tuy nhiên, phản hồi nhạy cảm trong những lúc trẻ cáu kỉnh hoặc trong các tình huống khó khăn không phải lúc nào cũng dễ dàng. Tiến sĩ Carol Metzler cảnh báo rằng nếu cha mẹ đáp lại bằng cách cáu gắt hoặc hung hăng, trẻ có thể bắt chước hành vi đó, dẫn đến một vòng xoáy tiêu cực không ngừng leo thang.

Crnic cho biết, trẻ bắt đầu tự điều chỉnh cảm xúc và hành vi của mình từ khoảng 3 tuổi, nhưng trước đó, chúng phụ thuộc nhiều vào cha mẹ để giúp điều hòa cảm xúc. Trẻ thường quan sát và học cách quản lý cảm xúc từ cách cha mẹ xử lý các tình huống.

Việc phát triển các kỹ năng đối phó như giải quyết vấn đề tích cực là rất quan trọng khi trẻ lớn lên. Những kỹ năng này giúp trẻ tự tin hơn khi đối mặt với các thử thách trong cuộc sống.

“Khi cha mẹ tương tác tích cực, dạy con cách đối mặt với thế giới, trẻ sẽ học cách tuân thủ các quy tắc và điều chỉnh cảm xúc của mình,” Metzler nói. Trong khi Crnic nhấn mạnh rằng, mặc dù việc bảo vệ con khỏi các trải nghiệm tiêu cực là bản năng của cha mẹ, nếu trẻ không được đối mặt với các hoàn cảnh khó khăn, chúng sẽ không phát triển được kỹ năng đối phó lành mạnh.

Ông khuyến khích các bậc phụ huynh để con trải nghiệm và tự giải quyết vấn đề với sự hướng dẫn từ cha mẹ, giúp trẻ học cách ứng phó với những thách thức trong cuộc sống.

3. Đáp ứng nhu cầu

Thể hiện tình yêu thương và cam kết xây dựng mối quan hệ tích cực với con, từ đó giúp trẻ phát triển khả năng tự kiểm soát và giảm thiểu hành vi rắc rối.

Khi trẻ lớn lên, việc đáp ứng nhu cầu của chúng không đồng nghĩa với việc đáp ứng mọi mong muốn. “Hai điều này rất khác biệt”, Crnic giải thích. “Hãy chú tâm vào những gì đang diễn ra với con bạn vào thời điểm đó. Đây là một kỹ năng làm cha mẹ vô cùng quan trọng và có tác động lớn đến các kết quả tích cực cho trẻ”.

Cha mẹ cần cân nhắc vị trí của trẻ trong quá trình phát triển và những kỹ năng mà chúng cần học vào từng thời điểm cụ thể. Trẻ có thể cần được hỗ trợ trong việc quản lý cảm xúc, học cách ứng xử, đối mặt với những nhiệm vụ mới, hoặc giao tiếp với bạn bè.

“Mục tiêu là giúp trẻ phát triển sự tự tin”, Crnic nói. “Không nên đặt ra các mục tiêu quá cao khiến trẻ nản lòng, hoặc quá thấp đến mức trẻ đã thành thạo”. Một cách hiệu quả để củng cố sự tự tin và mối quan hệ với con là để trẻ tự dẫn dắt các hoạt động.

“Dành thời gian chơi với con mà không chỉ đạo quá mức, để trẻ dẫn dắt trò chơi,” tiến sĩ John Bates, chuyên gia về hành vi trẻ em tại Đại học Indiana Bloomington, khuyên. “Trẻ sẽ thích điều này và mối quan hệ của bạn với con sẽ được cải thiện đáng kể.”

Bates cũng khuyến cáo các bậc cha mẹ nên tập trung vào nhu cầu thực sự của con cái thay vì theo đuổi các nguyên tắc nuôi dạy cứng nhắc. Ngay cả khi mối quan hệ đang trở nên căng thẳng, không bao giờ là quá muộn để bắt đầu xây dựng một mối quan hệ lành mạnh hơn.

“Điều quan trọng nhất là cho trẻ thấy rằng bạn yêu thương và ủng hộ chúng,” Metzler nhấn mạnh. “Với những trẻ lớn hơn, hãy bày tỏ sự cam kết của bạn trong việc xây dựng một mối quan hệ vững chắc hơn và giúp trẻ thành công.”

Bằng cách trở thành một bậc cha mẹ tinh tế và phản hồi kịp thời, bạn có thể định hướng trẻ đi theo con đường tích cực, dạy chúng kỹ năng tự kiểm soát, giảm thiểu các hành vi tiêu cực, và xây dựng một mối quan hệ cha mẹ – con cái ấm áp và bền chặt.

Nguồn dịch: https://newsinhealth.nih.gov/2018/07/positive-parenting

Nguồn ảnh minh hoạ: Pixabay