Căng thẳng và thói quen ăn uống – Mỗi cơ thể, một phản ứng riêng
Căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng đến sức khỏe chúng ta theo nhiều cách khác nhau, trong đó có cả hành vi ăn uống. Nó có thể tác động đến cảm giác thèm ăn, lượng thức ăn mà chúng ta tiêu thụ và cả cách lựa chọn món ăn. Nhiều người có xu hướng ăn nhiều hơn khi căng thẳng, đặc biệt là “thức ăn an ủi” (comfort food) vốn thường là thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều đường và chất béo. Tuy nhiên, không phải ai cũng trải qua cảm giác như vậy, phản ứng ở mỗi người không giống nhau và còn phụ thuộc vào hoàn cảnh. Ở một số người, căng thẳng kéo dài lại làm giảm cảm giác thèm ăn. Ngoài ra, căng thẳng mạn tính cũng có thể góp phần dẫn đến trầm cảm, và trầm cảm thường đi kèm tình trạng ăn ít.
Cách cơ thể phản ứng với trạng thái căng thẳng ngắn hạn và căng thẳng kéo dài cũng khác nhau. Khi đối mặt với căng thẳng cấp tính, con người thường ăn ít đi vì cơ thể đang tập trung đối phó với mối đe dọa trước mắt, rơi vào trạng thái “chiến đấu hoặc bỏ chạy” (fight or flight). Ngược lại, khi căng thẳng tâm lý kéo dài sẽ khiến nồng độ hormone stress duy trì ở mức cao, điều này dễ kích thích cảm giác thèm ăn và khiến chúng ta tìm đến những món nhiều đường, nhiều chất béo để cảm thấy dễ chịu hơn. Bên cạnh đó, nhiều nghiên cứu cũng cho thấy phụ nữ thường tìm đến thức ăn khi căng thẳng, trong khi nam giới có xu hướng dựa vào rượu hoặc thuốc lá.
Hiểu và điều chỉnh thói quen ăn uống đúng cách khi căng thẳng
Tuy cách phản ứng trước căng thẳng của mỗi người là khác nhau, nhưng rất nhiều người lại giống nhau trong việc hình thành thói quen ăn uống không lành mạnh do căng thẳng kéo dài. Điều này thường gây ra ảnh hưởng tiêu cực đến cả sức khỏe thể chất lẫn tinh thần. Vì vậy, chúng ta cần nhận diện sớm mức độ căng thẳng của bản thân và những thói quen ăn uống có thể gây hại để kịp thời điều chỉnh và xây dựng lại lối sống lành mạnh.
Hoạt động thể chất và các kỹ thuật thư giãn nhìn chung giúp giảm căng thẳng khá tốt. Riêng với thói quen ăn uống, một cách tiếp cận hữu ích là thực hành ăn trong chánh niệm (mindful eating). Phương pháp này khuyến khích người ăn chú tâm đến trải nghiệm cảm giác khi ăn, bao gồm vị giác, kết cấu và hương thơm của món ăn; nhận diện những suy nghĩ, cảm xúc và yếu tố môi trường ảnh hưởng đến việc ăn uống; đồng thời lắng nghe các tín hiệu của cơ thể khi cảm thấy đói hoặc no.
Lilian Wai-Yin Cheung, Sc.D., thuộc Trường Y tế Công cộng Harvard T.H. Chan, gợi ý một số cách thực hành ăn uống chánh niệm hiệu quả như sau:
– Dành ít nhất 20 phút cho mỗi bữa ăn.
– Không dùng điện thoại và các thiết bị điện tử trong khi ăn.
– Tập chú ý đến hương vị, kết cấu món ăn và sử dụng các giác quan khi thưởng thức.
– Chia khẩu phần ăn nhẹ ra từng phần nhỏ để tránh ăn vô thức.
– Nhai kỹ, vừa giúp duy trì sự chú tâm, vừa hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn.
Dịch từ nguồn: How Stress Affects Eating Habits: Not One-Size-Fits-All
Nguồn ảnh: Pexels
